MH17 – Wie verdraait feiten, Britse BBC of Russische Vesti? (Кто искажает факты, британская Би-би-си или российские "Вести"?)
door STEFAN BECK op 12 JULI 2018

Число неанонимных свидетелей, которые, как известно, видели дымовой след от ракеты, сбившей MH17, очень ограничено. Я ищу одну из них: Валентину Коваленко. Коваленко рассказала в интервью Би-би-си, что она была свидетельницей запуска ракеты. Однако есть кое-что странное, Коваленко в более позднем интервью российским "Вестям" рассказывает нечто совершенно иное. Она сообщает "Вестям", что Би-би-си пропустила слова. Кому верить? Вести или Би-би-си? Единственный способ выяснить это - поискать саму Коваленко и проверить, что она сказала.

Направляясь в сторону Коваленко, я с нетерпением жду свежескошенного поля. Это фермерское поле, такое же, как и все остальные в регионе, за исключением одного существенного отличия. Согласно JIT, это поле, где стоял "БУК" в то время, когда он должен был сбить MH17. За исключением того, что я знаю, ничто не напоминает мне об этом. Я оглядываюсь по сторонам, разговаривая со своим мастером, но потом все снова становится как обычно, мы направляемся в Красный Октябрь, деревню, где живет Коваленко.

Коваленко - один из немногих известных людей, которые были свидетелями запуска ракеты. В документальном фильме Би-би-си "Файлы заговора: кто сбил MH17? Коваленко говорит, что она видела авиакатастрофу, когда работала в своем саду. Только, отметила она тогда, самолет падал не вниз, а вверх. Затем она поняла, что это была ракета, приводимая в действие ракетным двигателем и оставлявшая за собой черный шлейф дыма. Мгновение спустя она услышала взрыв. ”С тех пор это был первый и последний раз, когда она слышала что-то подобное", - сказала Коваленко Би-би-си.

Не первый

Коваленко живет в небольшом поселке Красный Октябрь, дорога к нему не заасфальтирована. зимой туда даже невозможно попасть. Первый, с кем мы заговариваем, - это женщина, которую мы спрашиваем о Коваленко. С трудом я понимаю, о чем говорит женщина и что мы не первые. Только позже я узнаю, что когда-то это был не мой русский, и мне трудно ее понимать; эта женщина - одна из немногих, кто говорит по-украински здесь, в ДНР. Русские, голландцы и англичане уже опередили нас, говорит она. Она говорит, что устала от журналистов. Но всегда хорошее настроение моей помощницы и шутки, похоже, убеждают ее помочь нам найти Коваленко.

Я спрашиваю женщину, что она сама видела в тот день, когда был сбит самолет MH17. Она объясняет, как в тот день вышла покормить своих коз. Большую часть времени она находилась внутри, потому что в то время в регионе шли ожесточенные бои. Она рассказывает о двух столбах черного дыма, которые она видела в тот день: один очень широкий, другой немного тоньше. Она говорит о месте, где упал самолет MH17, более чем в двадцати километрах от места крушения, которое все еще хорошо видно.

Кусты, выбоины и интересные объездные пути

Похоже, нам придется подождать около часа, прежде чем Коваленко вернется с работы. В то время они решили поискать других жителей. В конце деревни мы стучим в дверь семьи, которая в это время находится в гостях. Стоит машина с прицепом, полным соломы, во дворе еще больше соломы и грязи, вокруг бегают поросята. Странное зрелище для того, кто привык к голландскому городу.

Здесь тоже, оказывается, мы не первые, четверо журналистов уже опередили нас. Мужчина, который пришел в гости, оказывается, воевал в ополчении. Мы говорим, что ищем Валентину Коваленко и что мы расследуем крушение MH17. Мы показываем карту места, где должен был стоять "БУК", на которой вдруг человек, воевавший в ополчении, восторженно восклицает: "Я это видел! Вот где этот куст, когда ты ведешь машину! То, на чем вы ездите, когда находитесь на поле. Там были иностранные специалисты, там можно было бы неплохо заработать."Этот человек говорит о месте, где, согласно JIT, должен был стоять "БУК", когда он выпустил ракету. То, что он рассказывает об иностранных специалистах, тоже правда.

Одна из причин, по которой считается, что "БУК" стоял здесь, когда он выпустил ракету с этого поля, заключается в том, что в этом месте бушевал пожар. Предположительно, вызванный запуском ракеты "БУК". Действительно, спутниковые снимки показывают, что поле внезапно изменило цвет, и два журналиста определили, что по крайней мере часть поля была охвачена огнем. Кроме того, на спутниковых снимках поля можно увидеть следы шин или гусениц. Было высказано предположение, что они могли быть вызваны сутулостью.

Пожар на поле подтверждает слова мужчин. Но они добавляют, что в то время было много обстрелов, в результате чего поля постоянно попадали в огонь. Мужчина продолжает идти по дороге. "Но там есть кустарник, - вспоминает он, “ и потом мы ехали через поле. И там есть дыра.Он объясняет почему: "Здесь была дорога [через поле – СБ], потому что здесь была яма. И мы всегда там застревали. Это было постоянно.”

Самолеты и дымовые следы

"Что еще ты видел в тот день?" - спрашиваю я. Житель дома ответил: "Я видел, как летели два самолета. Это все, что я видел. Два самолета развернулись и направились в Грабово". Другой парень сказал, что их видело много людей. Я спрашиваю, видел ли этот человек также след ракеты. "Я вообще не видел никаких ракет". Мой мастер снова спрашивает: "Не было никаких следов, верно?"Человек, который служил в милиции, ответил: "Поймите меня, след самца - это такой огромный след. Такой, что если бы он был там, не увидеть его было бы невозможно.”

Следы причин конфликта

Прежде чем пришло время обратиться к Коваленко, разговор, как это часто бывает, когда речь заходит о MH17, уже давно перешел в плоскость политики. События, произошедшие во время конфликта, почти всегда выходят на первый план. "Украинский язык, с первого класса я учил его в течение десяти лет”, - говорит мужчина, служивший в милиции. “Я могу нормально мыслить по-русски. Но если я думаю по-украински... Как я могу?.. Я не могу заставить вас думать по-русски? Вы можете думать только на своем родном языке. Так же обстоит дело и с нами."Этот человек ссылается на одну из причин, по которой народ Донбасса восстал: годы украинизации и спорный закон о языке, разработанный ультранационалистами сразу после Майдана. Президент Порошенко в конечном счете наложил бы вето на закон о языке, но голосование уже давно было назначено среди преимущественно русскоязычного населения Донбасса.

Линии фронта в головах

Следы конфликта все еще ощущаются здесь среди населения. ”Они приехали сюда, крутые преступники, все они, - начинает житель, - на танках, Оекропи (слово, широко используемое в ДНР для обозначения украинских солдат. Это слово буквально означает Укроп), украинцы. Но мы тоже украинцы, но у нас есть своя система, любим Путина. Да, это не вопрос."Другой мужчина, который воевал в ополчении, дополняет его. “Дело не в Путине. У нас есть семья в России. Мы связаны, там живут мои родственники”.

Мужчина, который воевал в ополчении, рассказывает, что у него есть брат в Украине. Его брат по одну сторону фронта, он - по другую. “У меня есть брат в Днепре, - рассказывает он мне, - он тоже не верил, когда я был в окопах, что я застрелюсь, когда отправлял ему видео."Этот человек говорит об истории, которая получила широкое распространение в Украине во времена, когда обстреливались гражданские объекты на территории, контролируемой повстанцами. На Украине часто не обращали внимания на то, что именно ополченцы обстреливали свою собственную территорию. ”Это их пропаганда, - спокойно говорит нам мужчина. - Наши тоже не священны, и вы это знаете. Но здесь больше правды. Гораздо больше". Однако в моих мыслях застряла фраза этого человека: "Он тоже в это не поверил". Это, по-видимому, наводит на мысль, что его брат в Украине по-другому смотрел на многие другие события. Похоже, что между братьями существует фронт не только физически, но и ментально, с точки зрения мышления.

Однако продолжается разговор об обстреле, который здесь произошел. "Если бы с нами были такие транспортные средства, как ”бакс“, - рассказывает сестра жительницы об ограниченных военных возможностях повстанцев в 2014 году, - тогда, извините, наш дом все еще был бы цел.Мужчина добавляет, что однажды он был дома со своей дочерью, и вдруг все вокруг него взорвалось. - Я покажу вам, какие снаряды летели в нас."Он отводит нас в поле всего в нескольких десятках метров от их дома. Почти вертикально в землю воткнут столб, по крайней мере, так кажется издалека. При ближайшем рассмотрении оказывается, что это "Ураган", тяжелая артиллерийская ракета. Я спрашиваю, может ли он все еще взрываться. Спокойно, как будто ничего не случилось, не говоря уже о том, что эта штука находится всего в нескольких метрах от его дома, он отвечает: “Да”.

Коваленко

"Можем мы задать вам несколько вопросов?" - спрашиваю я своего мастера, когда мы наконец добираемся до Валентины Коваленко. "О чем?" - коротко отвечает она. Мой мастер коротко и бодро отвечает: ”О "Боинге", конечно". Еще более коротким кажется следующий ответ: "Нет, до свидания. Ты расскажешь одному... Я это видел, так что, это все". Мой мастер не унимается, он продолжает, и снова Коваленко отвечает: “Нет, хватит, я не хочу”.

оригинал

Het aantal niet-anonieme getuigen waarvan bekend is dat ze het rookspoor hebben gezien van de raket die de MH17 neerhaalde is zeer beperkt. Ik ben opzoek naar één van hen: Valentina Kovalenko. Kovalenko heeft in een interview aan de BBC verteld dat zij een raketlancering heeft gezien. Er is echter iets raars, Kovalenko vertelt in een later interview met het Russische Vesti (Вести) iets heel anders. Aan Vesti vertelt ze dat de BBC woorden heeft weggelaten. Wie te geloven? Vesti of de BBC? De enige manier om erachter te komen is om Kovalenko zelf op te zoeken en te controleren wat ze heeft gezegd.

Rijdend naar Kovalenko kijk ik uit naar een pas gemaaid veld. Het is een boerenveld net als alle andere in de regio, op één groot verschil na. Volgens het JIT is dit het veld waar de BUK heeft gestaan op het moment dat hij de MH17 zou hebben neergeschoten. Behalve dat ik dat weet, is er niets wat eraan herinnert. Ik kijk nog even om terwijl ik met mijn fixer praat, maar dan is het weer business as usual, we zijn op weg naar Krasnij Oktyabr: Rode Oktober, het dorp waar Kovalenko woont.

Kovalenko is één van de weinige mensen waarvan het bekend is dat zij een raketlancering heeft gezien. In de BBC documentaire ‘The Conspiracy Files: Who shot down MH17?’  vertelt Kovalenko dat ze al werkende in haar tuin een vliegtuig zag neerstorten. Alleen, zo merkte ze toen al op, het vliegtuig viel niet naar beneden, maar naar boven. Toen begreep ze dat het een raket was die werd aangedreven door een raketmotor en een zwarte rookpluim achterliet. Even later hoorde ze een explosie. “Het was de eerste en laatste keer dat ze zoiets heeft gehoord sindsdien”, aldus Kovalenko aan de BBC.

Blijf op de hoogte van nieuws, opinie en achtergronden: Volg Novini!

Niet de eersten

Kovalenko woont in een klein dorp, Krasnij Oktyabr, de weg ernaartoe is niet verhard. ’s Winters is het zelfs niet mogelijk er naartoe te gaan. De eerste persoon die wij spreken is een vrouw die we naar Kovalenko vragen. Met moeite begrijp ik wat de vrouw vertelt en dat we niet de eerste zijn. Ik kom er pas later achter dat het een keer niet aan mijn Russisch lag dat ik haar moeilijk versta; de vrouw is namelijk één van de weinige mensen die hier in de DNR Oekraïens spreekt. Russen, Nederlanders en Engelsen ging ons al voor, vertelt ze. Ze zegt de journalisten zat te zijn. Maar de altijd goede stemming van mijn fixer en een grap lijken haar te overtuigen ons te helpen Kovalenko te vinden.

Ik vraag de vrouw nog wat ze zelf heeft gezien op de dag dat de MH17 neer werd geschoten. Ze legt uit hoe ze op die dag naar buiten ging om haar geiten te voeren. Veel van de tijd zat ze binnen omdat er in de regio zwaar werd gevochten op dat moment. Ze vertelt over twee zwarte rookpluimen die ze op die dag zag: één hele brede, de ander wat dunner. Ze heeft het over de plaats waar de MH17 neerkwam, meer dan twintig kilometer van de rampplek nog steeds goed te zien.

Struiken, kuilen en omwegen van belang

We blijken nog ongeveer een uur te moeten wachten voor Kovalenko terug is van haar werk. En besluiten in die tijd opzoek te gaan naar andere bewoners. Aan het einde van het dorp kloppen we aan bij een gezin dat op dat moment bezoek heeft. Er staat een auto met aanhangwagen vol stro, op het erf meer stro en modder, biggetjes rennen rond. Een vreemd gezicht voor iemand die de Nederlandse stad gewend is.

Ook hier blijken we niet de eerste te zijn, vier journalisten gingen ons al voor. De man die op bezoek is blijkt in de militie te hebben gevochten. We zijn opzoek naar Valentina Kovalenko, vertellen we, en dat we onderzoek doen naar de MH17. We laten een kaart zien van de plaats waar de BUK zou hebben gestaan waarop ineens de man die in de militie heeft gevochten enthousiast uitroept: “Dat heb ik gezien! Dat is waar die struik is als je rijdt! Waar je om heen rijdt als je op het veld bent. Er waren daar buitenlandse specialisten, er zou daar een BUK zich hebben gekeerd.” De man heeft het over de plaats waar volgens het JIT de BUK zou hebben gestaan toen die de raket afschoot. Wat hij vertelt over de buitenlandse specialisten klopt ook.

Video: Nederlandse experts die grondmonsters nemen op het gebied waar de BUK zou hebben gestaan die de MH17 zou hebben neergeschoten. Lokale hulpdiensten zijn aanwezig o.a. voor het verwijderen van explosieven.

Één van de redenen dat men denkt dat de BUK hier stond toen hij de raket afschoot van dat veld is omdat er een brand heeft gewoed op deze plaats. Naar men vermoedt veroorzaakt door de lancering van een BUK-raket. Op satellietbeelden is inderdaad te zien dat het veld opeens een andere kleur heeft gekregen, ook hebben twee journalisten vastgesteld dat tenminste een deel van het veld in brand heeft gestaan. Verder zijn er band- of rupsbandsporen te zien zijn op de satellietbeelden van het veld. Er is gesuggereerd dat deze veroorzaakt zouden zijn door de BUK.

De brand op het veld bevestigen de mannen. Maar ze voegen eraan toe dat er veel werd beschoten in die tijd, waardoor constant velden in de brand vlogen. De man gaat verder over de weg. “Maar er is daar een struik”, vertelt hij, “en we reden toen via het veld. En er is daar een gat.” Hij legt uit waarom: “Hier was een weg [over het veld – SB], want hier was een kuil. En daar zaten we altijd vast. Dat was constant.”

Vliegtuigen en rooksporen

‘Wat heeft u nog meer gezien op die dag?’, vraag ik. De bewoner van het huis antwoord: “Ik zag twee vliegtuigen die vlogen. Dat is alles wat ik gezien heb. Twee vliegtuigen, ze draaiden en ze gingen naar Grabovo.” De andere man vertelde dat heel veel mensen ze hebben gezien. Ik vraag of de man ook een spoor van een raket heeft gezien. “Ik heb helemaal geen raketten gezien.” Mijn fixer vraagt nog een keer “Er was geen spoor, juist?” De man die in de militie zat antwoord “Begrijp me, het spoor van een BUK is zo’n enorm spoor. Zodanig dat als ie er was, hem niet zien onmogelijk zou zijn geweest.”

Sporen van de oorzaken van het conflict

Voordat het tijd is om naar Kovalenko te gaan is het gesprek, zoals zo vaak gebeurt als het over de MH17 gaat, al lang uitgelopen op de politiek. De gebeurtenissen die zich voor hebben gedaan ten tijde van het conflict komen daarbij zo goed als altijd naar boven. “Oekraïense taal, vanaf de eerste klas heb ik het tien jaar gehad”, vertelt de man die in de militie heeft gezeten. “Ik kan normaal in het Russisch denken. Maar als ik in het Oekraïens denk… Hoe kan ik… Ik kan jou toch ook niet dwingen om te denken in het Russisch? Je kunt alleen denken in jouw moedertaal. Zo is het ook met ons.” De man refereert hier aan één van de reden waarom de mensen in Donbass in opstand kwamen: jarenlange Oekraïnificatie en een controversiële taalwet die door de ultranationalisten vlak na de Maidan is opgesteld. President Porosjenko zou uiteindelijk een veto uitspreken over de taalwet, maar de stemming was toen allang gezet onder de veelal Russisch sprekende bevolking van Donbass.

Frontlinies in de hoofden

De sporen van het conflict zijn hier nog steeds voelbaar onder de bevolking. “Ze kwamen hier, stoere criminelen, allemaal”, begint de bewoner, “In tanks, Oekropi (een woord wat in de DNR veel gebruikt wordt om Oekraïense soldaten aan te duiden. Het woord betekend letterlijk Dille), Oekraïners. Maar wij zijn ook Oekraïners, maar wij hebben ons systeem, houden van Poetin. Ja, dat is geen vraag.” De andere man, die vocht in de militie vult hem aan. “Het gaat niet om Poetin. In Rusland hebben wij familie. We zijn verbonden, daar wonen mijn familieleden.”

De man die in de militie vocht, vertelt dat hij een broer heeft in Oekraïne. Zijn broer aan één kant van het front, hij aan de andere kant. “Ik heb een broer in Dnjepr”, zegt hij me, “Hij geloofde het ook niet, toen ik in de loopgraven zat, dat ik mijzelf zou beschieten toen ik hem video’s stuurde.” De man spreekt hier over een verhaal dat in Oekraïne veel de ronde heeft gedaan op momenten dat burgerdoelwitten in door rebellen gecontroleerd gebied werden beschoten. In Oekraïne werd dit vaak weggezet, dat het de milities waren die naar hun eigen gebied schoten. “Dat is hun propaganda”, vertelt de man rustig, “De onzen zijn ook niet heilig, dat je het weet. Maar hier is meer waarheid. Veel meer.” Mijn gedachten zijn echter blijven steken bij een bijzin van de man: ‘Hij geloofde het ook niet.’ Dat lijkt te suggereren dat zijn broer in Oekraïne naar veel andere gebeurtenissen anders keek. Het lijkt alsof het front niet alleen fysiek tussen de broers ligt, maar ook mentaal, qua denken.

Het gesprek gaat echter verder over de beschietingen die zich hier hebben voorgedaan. “Als er bij ons voertuigen waren als een BUK”, vertelt de zus van de bewoner over de beperkte militaire capaciteiten bij de rebellen in 2014, “dan, neem mij niet kwalijk, dan zou ons huis nog heel zijn.” De man voegt eraan toe dat hij op een dag bij het huis was met zijn dochter, en toen plotseling alles om hem heen ontplofte. “Ik laat jullie zien wat voor granaten naar ons toevlogen.” Hij neemt ons mee naar een veld slechts enkele tientallen meters van hun huis. Bijna rechtop in de grond staat een paal, althans zo lijkt het van veraf. Dichterbij blijkt het een Oeragan, een zware artillerieraket te zijn. Ik vraag of hij nog steeds kan ontploffen. Rustig, alsof er niets aan de hand is, laat staan dat het ding slechts enkele meters van zijn huis ligt, antwoord hij: “Ja”.

Kovalenko

“Mogen we u een paar vragen stellen?”, vraag mijn fixer als we eindelijk bij Valentina Kovalenko zijn aangekomen. “Waarover?”, antwoordt ze kort. Mijn Fixer antwoordt kort en vrolijk “Over de Boeing natuurlijk”. Nog korter voelt het volgende antwoord: “Nee, tot ziens. Je vertelt het één… Ik heb het gezien, dus, dit is alles.” Mijn fixer laat het er niet bij zitten, hij zet door en weer antwoordt Kovalenko: “Nee, genoeg, ik wil niet.”

Het kost heel veel moeite uiteindelijk Kovalenko te overtuigen. Maar ze gaat dan toch akkoord met het kijken van de reportage die recentelijk is opgenomen door Vesti. (Die van de BBC had ze al gezien.) In de reportage van Vesti is namelijk te zien dat Kovalenko zegt dat de raket niet kwam uit de JIT-lanceerplaats, maar van een locatie die heel goed onder controle kon liggen van Oekraïne.

Na het bekijken van de beelden vraagt mijn fixer: “Van de hele vraag blijft eigenlijk alleen over, waar is meer… Deze jongen is uit Nederland gekomen om er concreet achter te komen wie de waarheid vertelt: Vesti of BBC?” Kovalenko’s antwoord is kort maar doeltreffend: “Vesti”

Kovalenko vertelt verder dat de raket geen rook achterliet, waardoor er geen spoor achterbleef van een raket. Ze heeft alleen de raket zelf gezien. Ook Kovalenko bevestigt dat er op het desbetreffende veld inderdaad een brand heeft gewoed en het graan op het veld heeft in de brand gestaan. We controleren de dag waarop ze alles heeft gezien en de richting waar ze de raket vandaan heeft zien komen. Beide antwoorden lijken inderdaad te kloppen met wat ze al verteld had in de Vesti-reportage. Ook vertelt Kovalenko vliegtuigen te hebben gehoord. Ze heeft niet de moeite genomen om te kijken vanwege de wolken op die dag. Wel vertelt ze dat wat ze hoorde vanuit het zuiden vloog, richting het noorden.

Afscheid van de Rode Oktober.

De vraag is natuurlijk of hetgeen wat Kovalenko heeft gezien inderdaad de raket is geweest die de MH17 heeft neergehaald. Maar het lijkt erop dat de BBC een deel van Kovalenko’s verhaal eruit heeft gelaten en, uitgaande van Kovalenko’s woorden, dat het het Russische Vesti was die wel haar woorden juist heeft weergegeven. Pijnlijk voor de BBC-documentaire die juist de Russische ‘complottheorieën’ onderuit wou halen.

Het is inmiddels een jaar verder sinds het bezoek aan Krasnij Oktyabr. Ik vraag mij nog steeds af of de man waarmee ik heb gesproken nog leeft. Hij had kanker, vertelde hij mij en hij wist dat er voor hem snel een einde zou komen. Toen de man ons meebracht naar Kovalenko vertelde hij mij nog dankbaar te zijn dat ik gekomen was om erachter te komen wie de MH17 neerschoot.  In het korte gesprek voor het afscheid vertelde hij dat hij zelf heel erg met de ramp heeft gezeten. “Ik heb gehuild, echt. Om de Boeing heb ik gehuild.” Hij voegt eraan toe: “Ik heb zelf kinderen.” Ik begrijp wat hij bedoelt.

Update 23 juli 2018:

In een reactie op vragen van Novini aan de maker van de genoemde BBC-documentaire geven de makers aan dat Kovalenko naar het oosten, waarschijnlijk naar het noordoosten wijst, dat wil zeggen in de richting van de JIT-lanceerlocatie. Er is echter niet ingegaan op het verzoek van Novini om het ruwe beeldmateriaal vrij te geven.

Нина Донецкая

это было у нас на глазах. Самолет укр летел со стороны Шахтерска. Я выбежала из дома. На улице толпа. Кричали про самолет и ракету. Потом дым со стороны Рассыпной.Накануне сбили самолет под Луганском и мы считали.что сбили самолет с укр гум. Лишь через некоторое время узнали, что это Боинг

17 июл 2018

Один из очевидцев трагедии, житель Тореза Владимир Федоров, которого мы встретили у поля, рассказал "Сегодня", что видел как взорвался самолет. "Я вместе с друзьями примерно в 16:30 как раз курил на балконе своей 9-этажки. И тут мы увидели, как со стороны Снежного, с земли поднимается широкий клуб белого дыма, сужающийся к концу. Это и была ракета. Она взлетела, затем мы услышали гул самолета, увидели в небе огонь, вспыхнул самолет и разорвался".